ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΥΖΥΓΟΥ
Όταν το ζευγάρι χωρίζει, είτε βρίσκεται σε διάσταση, είτε έχει πάρει διαζύγιο, είναι δυνατόν υπό τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος να οφείλεται από τον έναν σύζυγο στον άλλο διατροφή λόγω διασπάσεως της έγγαμης συμβίωσης. Η υποχρέωση αυτή διατροφής είναι απόρροια της γενικότερης υποχρέωσης συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες που υφίσταται κατά τη διάρκεια έγγαμης συμβίωσης και δίνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:
1) Προσωρινή διατροφή (πριν το διαζύγιο) .
Σύμφωνα με το άρθρο 1391 του ΑΚ σε περίπτωση που ο σύζυγος διέκοψε για εύλογη αιτία την έγγαμη συμβίωση οφείλει να καταβάλει στον άλλο σύζυγο διατροφή, η οποία προκαταβάλλεται κάθε μήνα. Για να δικαιούται κάποιος λοιπόν από τους συζύγους προσωρινή διατροφή θα πρέπει να συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις όπως η διακοπή της συμβίωσης για εύλογη αιτία, δηλαδή κάθε γεγονός που οδήγησε στον κλονισμό της έγγαμου σχέσης. Για τον καθορισμό του ύψους της οφειλόμενης διατροφής λαμβάνονται υπόψη η οικονομική κατάσταση κάθε συζύγου όπως τα περιουσιακά του στοιχεία ή και τα εισοδήματά του, οι εκάστοτε οικογενειακές ανάγκες (π.χ. ενοίκιο, ρουχισμός, τροφή, λογαριασμοί ΔΕΚΟ, κοινόχρηστα κ.λ.π.) Οι οικογενειακές ανάγκες σχετίζονται άμεσα με τις συνθήκες της οικογενειακής ζωής , δηλαδή ο κάθε σύζυγος θα πρέπει να ζει στο ίδιο βιοτικό επίπεδο που ζούσε πριν την διακοπή της έγγαμου συμβίωσης, συνυπολογίζοντας παράγοντες όπως η ηλικία ή η υγεία του κ.λ.π.
Η διατροφή μπορεί να ελαττώνεται, να αυξάνεται ή ακόμα και να παύει, ανάλογα με τις περιστάσεις (π.χ. αν αλλάξει η οικονομική κατάσταση ενός εκ των συζύγων).
2) Διατροφή (μετά το διαζύγιο) .
Το ελληνικό δίκαιο εξαρτά την υποχρέωση διατροφής από την δυνατότητα του συζύγου να μπορέσει να ζήσει ο ίδιος τον εαυτό του, από τα περιουσιακά του στοιχεία και τα εισοδήματά του και όχι από την υπαιτιότητά του στον ισχυρό κλονισμό. Έτσι ο πρώην σύζυγος που δεν μπορεί να εξασφαλίσει την διατροφή του από την δική του περιουσία και το εισόδημα του, δικαιούται διατροφής, εν πρώτοις σε περίπτωση που έχει την επιμέλεια παιδιού και γι αυτό το λόγο εμποδίζεται στην άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος, ή αν δεν βρίσκει σταθερή κατάλληλη εργασία και χρειάζεται κάποια επαγγελματική εκπαίδευση. Σε αυτή την περίπτωση το διάστημα χορήγησης διατροφής δεν μπορεί να υπερβεί τα τρία χρόνια από την έκδοση του διαζυγίου.
Άλλη περίπτωση είναι όταν κατά την έκδοση του διαζυγίου ή κατά το τέλος της προαναφερθείσης τριετίας, ο σύζυγος βρίσκεται σε ηλικία ή σε κατάσταση υγείας που δεν επιτρέπει να αναγκαστεί ή να αρχίσει ή να συνεχίσει στην άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος ώστε να εξασφαλίζει από αυτό την διατροφή του. Βέβαια και εδώ όταν πάψει η ανικανότητα προς εργασία παύει και το δικαίωμα διατροφής. Τέλος, σε κάθε άλλη περίπτωση όπου η επιδίκαση διατροφής κατά την έκδοση του διαζυγίου επιβάλλεται από λόγους επιείκειας . Εδώ πρόκειται για εξαιρετικές περιπτώσεις και ο νόμος δίνει την δυνατότητα στον δικαστή να επιδικάσει διατροφή στον σύζυγο εφ’ όσον κατά την κρίση του, αυτό είναι δίκαιο. Ο υπόχρεος προς διατροφή θα πρέπει να είναι εύπορος, δηλαδή να μπορεί να καταβάλει διατροφή ενόψει των υποχρεώσεών του χωρίς να κινδυνεύει η δική του διατροφή. Ο υπολογισμός της διατροφής γίνεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου που προκύπτουν μετά το διαζύγιο και περιλαμβάνει τα αναγκαία για την συντήρηση του , την διατροφή του και την εκπαίδευση του.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΕΚΝΟΥ Ή ΤΕΚΝΩΝ
Στην σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα, όπου το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών/μητέρων είναι εργαζόμενες, η επιδίκαση για την διατροφή τέκνων είναι η πιο συνηθισμένη μορφή αγωγής διατροφής που υπάρχει. Συναντούμε αυτή την αγωγή ακόμα και μετά από συναινετικά διαζύγια, όπου το ζευγάρι αποφασίζει να αφήσει στον Δικαστή τον προσδιορισμό του ποσού του διατροφής. Πολύ ενδιαφερόμενοι μάλιστα συνηθίζουν να με ρωτούν: "Ποιό είναι το νόμιμο ποσό;" θεωρώντας ότι υπάρχει ένα στάνταρ ποσό διατροφής που δικαιούται κάθε παιδί ανάλογα με την ηλικία του. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι ακριβώς...
Το ανήλικο τέκνο, κι αν ακόμα έχει περιουσία , έχει δικαίωμα διατροφής από τους γονείς του , εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για την διατροφή του. Αρκεί λοιπόν τα εισοδήματα του ανηλίκου παιδιού από την περιουσία του ή το προϊόν εργασίας του να μην επαρκεί για να δικαιούται διατροφής χωρίς να χρειάζεται προηγουμένως να εκποιήσει την περιουσία του.
Ο υπόχρεος προς διατροφή γονέας δεν μπορεί να προβάλει τον ισχυρισμό ότι δεν μπορεί να δώσει διατροφή, επειδή, ενόψει των δικών του υποχρεώσεων θα κινδύνευε η δική του διατροφή, παρά μόνο στις εξής περιπτώσεις : Όταν το ανήλικο παιδί μπορεί να στραφεί εναντίον άλλου υπόχρεου ή όταν μπορεί το ανήλικο να διατραφεί από τα εισοδήματά του και την περιουσία του.
Τότε μόνο ο υπόχρεος προς διατροφή γονέας μπορεί να προβάλει αυτό τον ισχυρισμό (ότι δεν μπορεί να δώσει διατροφή) ενώ θα πρέπει και να αποδείξει α) το ενεργητικό της περιουσίας του (το εισόδημα του από την εργασία του, την κάθε είδους περιουσία του απ οπουδήποτε αυτή προέρχεται , την ικανότητα του προς εργασία) β) τις λοιπές υποχρεώσεις του . Σ' αυτές περιλαμβάνονται τυχόν υποχρεώσεις διατροφής τρίτων προσώπων οι οποίες προηγούνται ή συμπορεύονται με την υποχρέωση διατροφής προς το παιδί του καθώς και κάθε άλλου είδους υποχρεώσεις του γ) την διακινδύνευση της διατροφής του. Θα πρέπει δηλαδή να αποδείξει ότι η οικονομική του κατάσταση είναι τέτοια που αν αυτός υποχρεωνόταν να καταβάλει διατροφή θα υπήρχε άμεσος κίνδυνος να μην μπορεί να διαθρέψει τον εαυτό του .
Το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του παιδιού όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του (την ηλικία του την υγεία του, τις ικανότητές του κ.λ.π.) και περιλαμβάνει όσα είναι αναγκαία για την συντήρηση, την ανατροφή, την επαγγελματική και εν γένει εκπαίδευση του.
Το ύψος της διατροφής μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του, το κόστος ζωής και παύει, αυξάνεται ή μειώνεται από το δικαστήριο σε κάθε περίπτωση που μεταβληθούν οι όροι της διατροφής.
Η υποχρέωση διατροφής παύει με τον θάνατο του δικαιούχου ή του υποχρέου, ενώ παραίτηση από διατροφή για το μέλλον δεν ισχύει .
Τις αξιώσεις διατροφής που έχει το παιδί κατά του γονέα ο οποίος δεν έχει τη επιμέλεια του, τις ασκεί ο γονέας που έχει την επιμέλεια του παιδιού .
Εφόσον υπάρχει επείγουσα περίπτωση ή επικείμενος κίνδυνος, μπορεί να επιδικασθεί προσωρινή διατροφή με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων .
Τέλος, η παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής αποτελεί ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους. Συγκεκριμένα σε περίπτωση που κάποιος έχει υποχρέωση διατροφής (στην προκειμένη περίπτωση ο γονέας ) που του την έχει επιβάλει ο νόμος και την έχει αναγνωρίσει , έστω και προσωρινά το δικαστήριο , με τέτοιο τρόπο ώστε ο δικαιούχος (στην προκειμένη περίπτωση το παιδί) να υποστεί στερήσεις ή να αναγκαστεί να δεχτεί βοήθεια , τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ένα έτος .
Το ανήλικο τέκνο, κι αν ακόμα έχει περιουσία , έχει δικαίωμα διατροφής από τους γονείς του , εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για την διατροφή του. Αρκεί λοιπόν τα εισοδήματα του ανηλίκου παιδιού από την περιουσία του ή το προϊόν εργασίας του να μην επαρκεί για να δικαιούται διατροφής χωρίς να χρειάζεται προηγουμένως να εκποιήσει την περιουσία του.
Ο υπόχρεος προς διατροφή γονέας δεν μπορεί να προβάλει τον ισχυρισμό ότι δεν μπορεί να δώσει διατροφή, επειδή, ενόψει των δικών του υποχρεώσεων θα κινδύνευε η δική του διατροφή, παρά μόνο στις εξής περιπτώσεις : Όταν το ανήλικο παιδί μπορεί να στραφεί εναντίον άλλου υπόχρεου ή όταν μπορεί το ανήλικο να διατραφεί από τα εισοδήματά του και την περιουσία του.
Τότε μόνο ο υπόχρεος προς διατροφή γονέας μπορεί να προβάλει αυτό τον ισχυρισμό (ότι δεν μπορεί να δώσει διατροφή) ενώ θα πρέπει και να αποδείξει α) το ενεργητικό της περιουσίας του (το εισόδημα του από την εργασία του, την κάθε είδους περιουσία του απ οπουδήποτε αυτή προέρχεται , την ικανότητα του προς εργασία) β) τις λοιπές υποχρεώσεις του . Σ' αυτές περιλαμβάνονται τυχόν υποχρεώσεις διατροφής τρίτων προσώπων οι οποίες προηγούνται ή συμπορεύονται με την υποχρέωση διατροφής προς το παιδί του καθώς και κάθε άλλου είδους υποχρεώσεις του γ) την διακινδύνευση της διατροφής του. Θα πρέπει δηλαδή να αποδείξει ότι η οικονομική του κατάσταση είναι τέτοια που αν αυτός υποχρεωνόταν να καταβάλει διατροφή θα υπήρχε άμεσος κίνδυνος να μην μπορεί να διαθρέψει τον εαυτό του .
Το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του παιδιού όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του (την ηλικία του την υγεία του, τις ικανότητές του κ.λ.π.) και περιλαμβάνει όσα είναι αναγκαία για την συντήρηση, την ανατροφή, την επαγγελματική και εν γένει εκπαίδευση του.
Το ύψος της διατροφής μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του, το κόστος ζωής και παύει, αυξάνεται ή μειώνεται από το δικαστήριο σε κάθε περίπτωση που μεταβληθούν οι όροι της διατροφής.
Η υποχρέωση διατροφής παύει με τον θάνατο του δικαιούχου ή του υποχρέου, ενώ παραίτηση από διατροφή για το μέλλον δεν ισχύει .
Τις αξιώσεις διατροφής που έχει το παιδί κατά του γονέα ο οποίος δεν έχει τη επιμέλεια του, τις ασκεί ο γονέας που έχει την επιμέλεια του παιδιού .
Εφόσον υπάρχει επείγουσα περίπτωση ή επικείμενος κίνδυνος, μπορεί να επιδικασθεί προσωρινή διατροφή με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων .
Τέλος, η παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής αποτελεί ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους. Συγκεκριμένα σε περίπτωση που κάποιος έχει υποχρέωση διατροφής (στην προκειμένη περίπτωση ο γονέας ) που του την έχει επιβάλει ο νόμος και την έχει αναγνωρίσει , έστω και προσωρινά το δικαστήριο , με τέτοιο τρόπο ώστε ο δικαιούχος (στην προκειμένη περίπτωση το παιδί) να υποστεί στερήσεις ή να αναγκαστεί να δεχτεί βοήθεια , τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ένα έτος .
